เลือกซื้ออาหารนอกบ้าน

เพื่อประหยัดเวลาเหมาะสมกับยุคสมัย ผู้ขายจึงพัฒนารูปแบบอาหารออกมาขายมากมาย โดยแบ่งออกตามวิธีปรุง

ประเภทแรก คือ อาหารที่ปรุงตามสั่ง รับประทานได้ทันที รวดเร็วทันใจ ประเภทที่สอง คือ อาหารที่ต้องปรุงเองอีกเล็กน้อย และอาหารที่เตรียมไว้เรียบร้อยแล้ว แต่ต้องนำกลับมาปรุงเอง เป็นอาหารประเภทสุดท้าย

อาหารประเภทแรก คือ อาหารที่ปรุงตามสั่ง รับประทานได้ทันที รวดเร็วทันใจ เรียกง่าย ๆ ว่า อาหารทันใจหรืออาหารจานด่วน แบ่งตามลักษณะการขายออกเป็น อาหารที่ปรุงตามสั่งทันที อาหารสำเร็จรูป และอาหารทันใจชื่อต่างประเทศ ขยายความให้เข้าใจง่ายขึ้นได้ว่า

อาหารที่ปรุงตามสั่งทันที เป็นอาหารที่ร้านเตรียมวัตถุดิบ อาหารสด-อาหารแห้ง เครื่องปรุงไว้พร้อม รอให้สั่งตามรายการที่เตรียมไว้ อย่างเช่น ประเภทก๋วยเตี๋ยว บะหมี่ ข้าวผัด ข้าวเหนียว-ส้มตำ ไก่ย่าง ลาบ น้ำตก อาหารแบบนี้มีความรวดเร็ว จะรอนานก็เพราะมีลูกค้ามาคอยคิว เรื่องเสิร์ฟไม่ต้องพูดถึง กลิ่นหอม ควันฉุย กระทบต่อมน้ำลาย เพิ่มความหิวขึ้นอีกเป็นกอง มีความปลอดภัยด้านการผ่านความร้อน เพราะปรุงเสร็จร้อนๆ (ยกเว้นอาหารพวกยำ ส้มตำ) ดังนั้น ก่อนที่จะเลี้ยวไปยืนหน้าร้าน ลองสำรวจให้ดีกันเสียหน่อยเพื่อความปลอดภัยของท้องไส้

ด้านความสะอาด มีการล้างเตรียมวัตถุดิบสะอาดหรือเปล่า เช่น ผัก เนื้อสัตว์ เพื่อลดสารเคมีตกค้างหรือสิ่งปนเปื้อนที่ติดมา เช่นบางร้านล้างผักแบบผ่านน้ำ บ้างก็ดึงออกจากถุงที่เหมามาจากตลาดแล้วจัดใส่จานเสริมเลยทันที แบบนี้พบบ่อย พิจารณาดูว่าน่ารับประทานหรือไม่ เพราะสารตกค้างมีมากโดยเฉพาะผักต่างๆ


ความปลอดภัยของเครื่องปรุงรสที่ใช้ต้องผ่านมาตรฐาน อย. เช่น น้ำส้มพริกดอง น้ำปลา ถั่วลิสงป่น พริกป่น การสังเกตง่ายๆ คือ น้ำส้มพริกดองสีต้องไม่ซีด จริงๆ แล้วทางร้านควรมีการเตรียมใหม่วันต่อวัน น้ำปลาที่ใช้ต้องเป็นเครื่องหมายทางการค้าที่คุ้นหน้าคุ้นตาตามท้องตลาด ส่วนถั่วลิสงป่น พริกป่น พริกไทย ออกจะดูยากเสียหน่อย ให้สังเกตว่าถั่วป่นต้องไม่ดำไหม้ ไม่แฉะ ดมกลิ่นแล้วไม่มีกลิ่นอับชื้น พริกป่น-พริกไทยก็เช่นกัน แต่ถ้าไม่แน่ใจว่าเป็นของใหม่จริงแนะนำว่า "อย่าเติม" จะดีกว่า


ภาชนะที่ใส่อาหารต้องปลอดภัย แก้วน้ำ-จาน-ชาม-ช้อนส้อม-ช้อนกลาง (ควรมีเตรียมไว้ให้) เนื่องจากความร้อนหรือความเป็นกรด-ด่าง ของอาหารอาจทำให้สารเคมีที่มีอยู่บนภาชนะละลายปน เปื้อนกับอาหารได้ ดังนั้น การเลือกร้านที่ใช้ภาชนะที่ดีหน่อย เช่นแก้ว กระเบื้อง สแตนเลส ที่ทน ความร้อน ไม่มีสี ทำความสะอาดง่ายที่ดีที่สุด


เหลือบดูการล้างทำความสะอาดภาชนะของทางร้านหน่อยเป็นไร ถ้ามีแต่กะละมัง น้ำสะอาดเพียงน้ำเดียว จะสะอาดได้อย่างไรจริงไหมคะ


ผู้ปรุงควรใส่หมวก ผ้ากันเปื้อน สวมเสื้อมีแขน เล็บสั้น สะอาด หน้าตาผิวพรรณไม่เป็นโรคผิวหนัง เวลาปรุงไม่พูดคุยเกินความจำเป็น มีผ้าเช็ดหน้า-เช็ดมือส่วนตัว ช้อนชิมด้วยนะคะ


อาหารสำเร็จรูป เป็นอาหารประเภทที่เรียกว่า แม่บ้านถุงพลาสติก ได้แก่ แกง ผัด ทอด ต้มที่มักปรุงเตรียมไว้ขาย มีกับข้าวให้เลือกหลายชนิด แล้วยังมีข้าวเปล่าขายด้วย เพื่อความสะดวกสบายของแม่บ้านยุคใหม่ ดังนั้นควรเลือกร้านแบบไหนดีละคะ


มีอุปกรณ์ในการควบคุมอุณหภูมิของอาหาร ถ้าเป็นอาหารประเภทรับประทานเย็น ๆ ได้แก่ แซนด์วิช ขนมปัง ข้าวปั้น (แบบญี่ปุ่น) สลัด ควรเก็บในตู้เย็น-ตู้แช่ ที่มีอุณหภูมิเหมาะสม ส่วน อาหารประเภทกับข้าวควรมีภาชนะอุ่น อาจจะไม่ต้องใช้แบบอุ่นไอน้ำภาชนะสแตนเลสก็ได้ อาจจะ เป็นแบบอุ่นโดยตรงบนเตา หรือผลัดเปลี่ยนหมุนเวียนอาหารกันขึ้นมาอุ่นก็ได้ จะเป็นการควบคุมมิ ให้เชื้อโรคที่ทำให้เกิดอาการท้องเดิน ท้องเสียเจริญเติบโต แต่ถ้าซื้อไปแล้วควรทิ้งไว้ให้เย็นก่อนนำ เข้าตู้เย็น


ภาชนะที่ใช้ในการบรรจุอาหาร ต้องสามารถทนความร้อนได้ โดยเฉพาะถุงพลาสติกควรเป็นถุงร้อน จะใช้ถุงเย็นได้ในกรณีใส่อาหารไม่ร้อน เช่น ใส่แซนด์วิช ขนมปัง สลัด สังเกตได้ง่ายคือ เมื่อใช้ถุงเย็นใส่ของร้อนหรือของอุ่นจะทำให้ถุงเสียรูปทรงอย่างเห็นได้ชัด ทั้งยังต้องไม่เป็นภาชนะที่มีสี ไม่มีลายตรงที่สัมผัสกับอาหารเพราะสีของภาชนะอาจละลายออกมาปนในอาหารได้


ส่วนใหญ่แล้วอาหารประเภทสำเร็จรูปมักจะทำไปขายไป ดังนั้นถ้าจะดูการล้างเตรียมวัตถุดิบก่อนปรุงก็จะเห็นได้ชัด ก่อนปรุงควรล้างผัก-เนื้อสัตว์เสียก่อน การเตรียมของก่อนปรุงต้องไม่วางกับพื้น สถานที่เตรียม-ปรุงต้องห่างจากบริเวณทางเดิน และถนน


บริเวณที่ปรุงต้องสะอาด รวมถึงการรักษาความสะอาดของผู้ปรุงเองด้วย มีการคลุมผม เล็บสะอาด สวมผ้ากันเปื้อน เป็นต้น


อาหารทันใจชื่อต่างประเทศ เช่น พิซซ่า แฮมเบอร์เกอร์ โดนัท ฯลฯ ส่วนใหญ่มีความสะอาดของสถานที่ขาย มีการปกป้องมิดชิด ปราศจากฝุ่นละออง ไอเสียรถสารตะกั่ว เครื่องปรุงที่ใช้ไว้ใจได้ เรื่องการเลือกสรรคุณภาพการปรุง การเสิร์ฟได้มาตรฐาน บริการรวดเร็วทันใจไม่ขาดตกบกพร่อง ส่วนผู้ปรุงผ่านการตรวจสุขภาพแล้ว การแต่งกายถูกหลักทั้งผู้ปรุงผู้เสิร์ฟ แต่สิ่งสำคัญควรคำนึงถึงสัดส่วนของสารอาหาร โปรตีน ไขมัน คาร์โบไฮเดรต ในอาหารมักไม่เหมาะสม กากใยต่ำ จะเห็นว่าอาหารบางประเภทจะมีสัดส่วนของแป้ง-น้ำตาลสูง มีโปรตีนต่ำ บางประเภทจะมีสัดส่วนของไขมันสูงถึง 50% (ปกติไม่ควรเกิน 30%) ซึ่งสัดส่วนที่มีไขมันสูงมากเกินไปจะนำไปสู่โรคอ้วน โรคไขมันในเลือดสูง โรคหัวใจและหลอดเลือด ฯลฯ อีกทั้งเมื่อเทียบราคาแล้วยังแพงกว่าอาหารไทยๆ ของเราเกือบเท่าตัวหรือมากกว่า

อาหารประเภทต่อไป คือ อาหารที่ต้องปรุงเองอีกเล็กน้อย เป็น อาหารที่ปรุงได้ไว ใช้เวลานิดเดียวก็รับประทานได้ มีทั้งคาว-หวานให้เลือก เช่น อาหารประเภทกึ่งสำเร็จรูป ก๋วยเตี๋ยว บะหมี่รสชาติต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นแบบเด็กใส่สาหร่าย แบบผู้ใหญ่รสแซบ จนถึงขั้นซับน้ำตา ควันออกหู หรือแบบอาหารเช้าปรุงไวได้แก่ ซุปคัพ โจ๊กควิ๊ก ถ้าเป็นของหวานก็มี บัวลอยน้ำขิง ขนมประกริมไข่เต่า บัวลอยเผือก ฯลฯ รวมไปถึงอาหารกระป๋องประเภทต่างๆ อาหารประเภทปรุงไวนี้ เพียงแค่เปิดฝาฉีกซองเติมน้ำร้อน เหยาะเครื่องปรุงก็รับประทานได้ตามอัธยาศัย เพราะรสชาติคัดสรรมาแล้วจากเครื่องปรุงที่แนบมาพร้อม สะดวกในการรับประทาน แต่ก็ต้องพิจารณาเลือกด้วยก่อนซื้อ
ควรเลือกห่อบรรจุที่มิดชิด ไม่มีรอยแตกแยกของตะเข็บข้างห่อ ถ้าเป็นกระป๋องต้องไม่บวม บุบ โป่งพอง เมื่อเปิดฝาต้องไม่เกิดลมดันออกมา ซึ่งแสดงถึงการเกิดปฏิกิริยาภายในกระป๋องอาหาร เพื่อให้แน่ใจว่าอาหารที่บรรจุอยู่ภายในปราศจากแมลง เชื้อโรค ฝุ่นละออง และสารพิษ


คุณค่าทางโภชนาการที่ควรได้รับยังไม่เหมาะสมกับราคา แม้ว่าจะปรุงไวได้รับประทานรวดเร็วก็ตาม ถ้าต้องการเพิ่มคุณค่าให้กับร่างกาย ควรเติม ผัก เนื้อสัตว์ ไข่ แม้ว่าอาหารบางชนิดจะมีผัก เนื้อสัตว์ ไข่ มาให้บ้างแล้วก็ตามแต่ไม่เพียงพอ


ส่วนใหญ่อร่อยเพราะมีผงชูรสเป็นส่วนผสมปริมาณสูง จึงควรระวังสำหรับผู้ที่แพ้ผงชูรส ถ้ารับประทานทุกวัน ทุกมื้อ ก็ไม่ดีแน่ แต่หากเลี่ยงไม่ได้จะขอแนะนำว่าซองเครื่องปรุงรสใช้แต่น้อย เติมน้ำมากๆ แล้วเพิ่มน้ำตาล น้ำปลามะนาว ของสดๆ เราเองจะดีกว่า และได้รสชาติตามใจเราอีกด้วย


ประเภทสุดท้าย คือ อาหารที่เตรียมไว้เรียบร้อยแล้ว แต่ต้องนำกลับมาปรุง หรือเรียกง่าย ๆ ว่าอาหารพร้อมปรุง เป็นอาหารดิบ อาหารสด ได้แก่ เนื้อสัตว์ ผัก เครื่องปรุง พร้อมที่จะนำไปปรุงต่อที่บ้าน โดยบรรจุหีบห่อ จัดส่ถาดหุ้มพลาสติกดูเรียบร้อยน่ารับประทาน มองเห็นด้านในชัดเจน สวยงาม มีให้เลือกทุกชนิดทั้ง ประเภทผัด ทอด แกง เช่น สุกี้ จะมีผัก เนื้อสัตว์ไข่ วุ้นเส้น น้ำซุป น้ำจิ้ม เครื่องปรุง ให้พร้อมที่จะลงหม้อรับประทาน หรือจะเป็นแกงส้มที่เตรียมน้ำพริกแกงไว้ให้เสร็จมีปลาแป๊ะซะในห่อมาด้วย ง่ายและแสนสะดวก แต่ก็มีข้อควรคำนึงอยู่ด้วย



อาจจะมีสิ่งเจือปนอยู่ เนื่องจากเป็นการเตรียมอาหารจำนวนมาก เช่น การล้างผัก ความสดใหม่ของเนื้อสัตว์ อาหารทะเล ไข่ ปลาหากจำหน่ายไม่หมดจะเกิดแบคทีเรียตกค้าง สินค้านั้นจะไม่สดเริ่มเน่าเสีย คุณค่าทางโภชนาการก็จะลดลงไปด้วย หรืออาจใส่สารเจือปนเพื่อให้ดูว่าอาหารนั้นสดอยู่เสมอ ข้อเสียของอาหารประเภทนี้คือ มีฉลากระบุวันเดือนปีที่ผลิตหรือห่อ แต่ไม่ใช่วันหมดอายุของส่วนผสมข้างใน


การเลือกอาหารรับประทานในชีวิตประจำวัน สำหรับคนที่เป็นห่วงสุขภาพคงคิดว่าทำไมลำบากจัง กลายเป็นไม่กล้าซื้ออาหารนอกบ้านรับประทาน แต่จริงๆ แล้วเพียงต้องการแนะนำให้คุณนึกถึงรายละเอียดของที่มาของอาหารให้มากขึ้นกัน อีกนิดเท่านั้น เพื่อให้คนในครอบครัวได้รับอาหารที่มีคุณภาพ สารเจือปนน้อยที่สุด ทั้งหมดนี้มิได้หมายความว่าไม่ควรรับประทาน แต่เลือกอย่างไรให้มีคุณค่าและคุณภาพค่ะ